Μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη με τον Τακτικό Καθηγητή Θεόδωρο Κωφίδη, πρωτοπόρο της ενδοσκοπικής καρδιοχειρουργικής, που την έχει διδάξει σε προγράμματα ανά την υφήλιο.
Είναι ηγέτης στην Ελάχιστα Επεμβατική Καρδιοχειρουργική και εμπνευστής νέων χειρουργικών μεθόδων και τεχνολογιών. Στο ίδιο πρόσωπο συναντάμε και τον ερευνητή, διεθνώς αναγνωρισμένο με διπλώματα ευρεσιτεχνίας και παγκόσμια επιτεύγματα.
Αποκλειστική συνέντευξη στην Ιφιγένεια Τσαντίλη M.Sc
Συνομιλήσαμε για πρώτη φορά στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όπου τα Νοσοκομεία ΥΓΕΙΑ και ΜΗΤΕΡΑ διοργάνωσαν μια τιμητική βραδιά για την καρδιοχειρουργική και την καρδιολογία, «Στην καρδιά της καινοτομίας», στην οποία εγκαινιάστηκε το Διεθνές Κέντρο Καρδιοχειρουργικής Ελλάδος και ανακοινώθηκε η έλευση του κ. Κωφίδη, ο οποίος απηύθυνε και την πανηγυρική διάλεξη. Μου έκανε εντύπωση το χιούμορ, η πραότητα και η αμεσότητά του.
Συναντηθήκαμε στο γραφείο του και μας παραχώρησε αυτή τη συνέντευξη μετά από ένα ακόμα επιτυχημένο χειρουργείο, που αλλάζει κυριολεκτικά τη μετεγχειρητική εμπειρία του ασθενούς, με σκοπό να γνωρίσουμε καλύτερα τον επιστήμονα και το θαυμαστό έργο του που σώζει ζωές!
Στις εισαγωγικές ερωτήσεις διερευνώ το ταξίδι ενός καρδιοχειρουργού, που αναλογίζεται την παιδική του περιέργεια για την ανατομία και την τελική του απόφαση να ακολουθήσει την Ιατρική.
Ο λόγος του, χειμαρρώδης και άμεσος, χωρίς περιστροφές. Είναι διάχυτη στη συζήτηση η έντονη έλξη του σε πεδία δράσης που τον οδήγησαν στην καρδιοχειρουργική, την οποία χαρακτηρίζει ως μια από τις πιο δυναμικές ιατρικές ειδικότητες.
Ι.Τ. Κύριε καθηγητά σας ευχαριστώ θερμά για τον χρόνο σας, που είναι άκρως πολύτιμος. Ξεκινήσαμε να λέμε ότι το μέλλον της καρδιοχειρουργικής είναι εδώ! Το φέρνετε εσείς μαζί σας με τον αέρα που έχετε από τη Σιγκαπούρη. Πώς σκεφτήκατε να γίνετε γιατρός; Όταν ήσασταν παιδάκι, νιώθατε κάποια έλξη προς την ανατομία ή προς τον άνθρωπο;
Θ.Κ. Σαφώς! Ήμουν πολύ περίεργο άτομο, διερευνούσα την ανατομία των ζώων, φυτών κτλ. από ηλικία 7 ετών.
Ι.Τ. Κάνατε πειράματα δηλαδή!
Θ.Κ. Ναι, μου άρεσαν αυτού του είδους τα πειράματα που ξεκίνησα στη φύση. Σε μια επαρχία σαν της Κομοτηνής του Νομού Ροδόπης, με δύο γονείς δασκάλους, ήμουν καλός μαθητής. Είχα πάντα μία έφεση προς το δραματικό, προς το έντονο, όχι προς την πεπατημένη, προς το εύκολο. Δηλαδή δεν μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου μπροστά σε ένα κομπιούτερ. Γι’ αυτό δεν θέλησα να ακολουθήσω μια ιατρική ειδικότητα που ήταν της γνώσης, της κριτικής ανάλυσης, αλλά της δράσης.
Η καρδιοχειρουργική έχει δράση, αφού ασχολείται με ένα όργανο που είναι δύσκολος χειρουργικός στόχος, πολλές φορές στην πάλλουσα καρδιά. Η καρδιά κινείται και την ώρα του χειρουργείου! Είναι μικρή ακόμη η εμπειρία στη χώρα μας, ώστε ένας καρδιοχειρουργός να καλύπτει με τέτοιο βάθος εμπειρίας όλη την γκάμα ενδοσκοπικών χειρουργείων, κάτι που όμως εμείς στην ομάδα μου, εφαρμόζουμε με επιτυχία πολλά χρόνια με μεθόδους που δουλέψαμε επί δεκαετίες στο εξωτερικό. Ο καρδιοχειρουργός επίσης ασχολείται με ιστούς και με αγγεία, που είναι τα μεγάλα κεντρικά αγγεία του σώματος. Τα λάθη δεν συγχωρούνται εύκολα. Αυτό ήταν για μένα ο μαγνήτης, το δέλεαρ, που με οδήγησε στην ιατρική και μέσω αυτής στην καρδιοχειρουργική.
Με την παρουσία του κ. Κωφίδη είναι όλα αποδεδειγμένα, δημοσιευμένα. Γίνονται τώρα προσπάθειες στην Ελλάδα να υπάρχει εξατομικευμένη προσέγγιση στην καρδιοχειρουργική θεραπεία, μια πλατφόρμα προς όφελος του ασθενούς. Ο διάσημος καρδιοχειρουργός επαναπατρίστηκε πρόσφατα από τη Σιγκαπούρη, όπου χειρουργούσε και διηύθυνε μέχρι πρόσφατα τον Καρδιο-Θωρακο-Αγγειοχειρουργικό τομέα στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Σιγκαπούρης, ενώ διατηρεί ακόμη τις δραστηριότητες του Καθηγητή Καρδιοχειρουργικής της Ιατρικής Σχολής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο. Έχει εντρυφήσει βαθύτατα στις νέες μεθόδους και έχει ανακαλύψει και δικές του, τις οποίες διδάσκει σε συναδέλφους του σε όλο τον κόσμο.
«Αυτή τη στιγμή που μιλούμε, βγάζουμε τεχνικές, χειρουργεία, τύπους χειρουργείων και μεθόδων χειρουργικών από ελληνικά χέρια, από εμάς, από την ομάδα μας. Λοιπόν, αν δεν πρωτοπορείς με καινούργιες τεχνικές για να ελαττώσεις τον πόνο και την ταλαιπωρία του ασθενούς, πώς θα ξεχωρίσεις; Διότι τα Κέντρα τα οποία θέλουμε να φτάσουμε και να προσπεράσουμε, πρωτοπορούν εδώ και 200 χρόνια, το Harvard, το Stanford, το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου κ.ά.
Επομένως, η ευρεσιτεχνία και η καινοτομία, το να λανσάρεις καινούργιες βαλβίδες, καινούργιες χειρουργικές μεθόδους- έχουμε δώδεκα καινούργιες μεθόδους που δημοσιεύσαμε πέρσι, καινούργια εργαλεία- αν δεν τα έχεις κάνει όλα αυτά, πώς να ακουστεί το όνομά σου και να μαγνητίσεις, ώστε να έρχονται σε σένα οι ασθενείς από το εξωτερικό, όπως γίνεται σήμερα στην Ελλάδα. Το άλλο που πρέπει να κάνεις, είναι η ακαδημαϊκή δημοσίευση, δηλαδή να συμμετέχεις στη συγγραφική δραστηριότητα».
Για την ταχύτερη διάδοση των μεθόδων του, έχει γράψει βιβλίο ενδοσκοπικής ιατρικής το οποίο είναι πρωτοποριακό, υποδεικνύοντας τη σημασία της τεχνολογίας στην ιατρική εκπαίδευση. Έχει τίτλο ‘’Minimally Invasive Cardiac Surgery- A Practical Guide’’. Εκδόθηκε από τους Taylor & Francis, από τους μεγαλύτερους παραδοσιακούς εκδοτικούς οίκους παγκοσμίως. Είναι το πρώτο βιβλίο στην ιστορία της ιατρικής, που φέρει QR-Codes ώστε ο αναγνώστης να σκανάρει και να βλέπει πώς γίνονται τα χειρουργεία.
Ο κ. Κωφίδης υπογραμμίζει την ιστορική σημασία των μεταμοσχεύσεων καρδιάς, αναφέροντας την πρώτη επιτυχημένη ανθρώπινη μεταμόσχευση καρδιάς που πραγματοποιήθηκε από τον Dr. Barnard το 1967, «στο Groote Schuur Hospital». Αναφερόμαστε επίσης στις εξελίξεις, στις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές που εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1990 και ήταν το επόμενο ορόσημο.
Ι.Τ. Εσείς χειρουργείτε σχεδόν καθημερινά, παράλληλα μέσα από την πρακτική σας ανακαλύπτετε νέες μεθόδους που διευκολύνουν τις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές που χρησιμοποιείτε στα χειρουργεία σας. Θέλετε να αναφερθείτε στις καινοτομίες σας που εφαρμόζονται σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο;
Θ.Κ. Είναι δύσκολο να μιλήσεις για τα επιτεύγματά σου σε πρώτο πρόσωπο. Δημιουργήσαμε την πρώτη κάμερα που δεν χρειάζεται να διαπεράσει το στήθος για να κοιτάξει μέσα στην καρδιά. Έχουμε φτιάξει την πρώτη εξατομικευμένη βαλβίδα στον κόσμο. Έχουμε λανσάρει δώδεκα μεθόδους επιδιόρθωσης της μιτροειδούς βαλβίδας, που είναι επανάσταση στο χώρο της επιδιόρθωσης της βαλβιδοπάθειας. Είναι από ελληνικά χέρια.
Ι.Τ. Είναι πολύ σπουδαία ιατρικά επιτεύγματα! Διαβάσαμε και για την πρώτη ολογραφική επέμβαση καρδιάς στον κόσμο.
Θ.Κ. Ναι, την έκανα το 2018, και μάλιστα το χειρουργείο έγινε σε ζωντανή μετάδοση στην Ελλάδα, από τη Σιγκαπούρη όπου βρισκόμουν. Έκανα την πρώτη UNIPORT καρδιοχειρουργική επέμβαση στον κόσμο. Δηλαδή με μία μόνη τομή, χωρίς τρύπες για εργαλεία, χωρίς τίποτα, χωρίς άνοιγμα για να μπει εξωσωματική κυκλοφορία, UNIPORT, μία πόρτα.
Ι.Τ. Τι ετοιμάζετε στο Διεθνές Καρδιοχειρουργικό Κέντρο στο ΥΓΕΙΑ;
Θ.Κ Τώρα στήνουμε ειδικό κέντρο προσομοίωσης Καρδιοχειρουργικής, σε ψηφιακά μηχανήματα κτλ. Δεν σας μίλησα ακόμα για διοικητικά σχήματα και πρωτόκολλα, τα οποία διευκολύνουν την ανάρρωση του ασθενούς μέσα σε τρεις ημέρες. Ο ασθενής αποσωληνώνεται μέσα στο χειρουργείο.
Ι.Τ. Επαναστατικό! Στην καρδιοχειρουργική εγκαθιδρύετε πρωτόκολλα για την χειρουργική αποκατάσταση, όπως το ERAS (Enhanced Recovery After Surgery), που ήδη χρησιμοποιείται σε άλλες ιατρικές χειρουργικές ειδικότητες με μεγάλη επιτυχία.
Θ.Κ. Στο ERAS κάνουμε μια συντονισμένη προ θεραπεία, prehabilitation, ορισμένα συγκεκριμένα βήματα μέσα στο χειρουργείο, που είναι διαφορετικά από το κλασικό χειρουργείο και κατόπιν την αποθεραπεία με τέτοιο τρόπο, που ο ασθενής να αναρρώνει, να στέκεται στα πόδια του, να κινητοποιείται για να πάει σπίτι του πολύ γρήγορα. Ήδη το έχω εφαρμόσει σε τρεις ασθενείς εδώ, τώρα ξεκινήσαμε. Στη χθεσινή ασθενή, 85 χρονών γυναίκα, κάναμε αντικατάσταση της βαλβίδας, όχι μόνο ενδοσκοπικά, αλλά και στην πάλλουσα καρδιά. Χωρίς να σταματήσει η καρδιά. Αυτό, όποιος γνωρίζει λίγο τον χώρο θα καταλάβει, είναι πάρα πολύ δύσκολο. Οπότε η ασθενής αποσωληνώθηκε μέσα στο χειρουργείο, πήγε στη ΜΕΘ, με μία τομή μικρή, απολύτως σταθερή, χωρίς αιμορραγίες, χωρίς επιπλοκές, και όταν την επισκέφθηκα στη ΜΕΘ, μου έκανε και χαιρετισμό!
Λοιπόν, αυτό όπως καταλαβαίνετε, το αποτέλεσμα, προέρχεται όχι μόνο από το πρωτόκολλο ERAS, αλλά είναι και η συνεργασία της ομάδας εξαιρετική και με τον αναισθησιολόγο και όλο το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.
Ι.Τ. Μιλάμε για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς.
Θ.Κ. Ακριβώς, για την ποιότητα της όλης πορείας του ασθενούς. Η καρδιοχειρουργική επέμβαση δεν είναι πια φόβητρο. Εφαρμόζουμε μοντέρνες τεχνικές, όλη την γκάμα των ενδοσκοπικών χειρουργείων με πολύ σύγχρονο τρόπο.
Ι.Τ. Σε πρόσφατη δημοσίευση, το 2023, αναφερθήκατε στην επιδιόρθωση της μιτροειδούς βαλβίδας χρησιμοποιώντας απλές, ενστικτώδεις και φυσιολογικές τεχνικές. Είναι μια μέθοδος δική σας με ένα συνεχές ράμμα.
Θ.Κ. Η επιδιόρθωση στηρίζεται στις τεχνικές που ανέπτυξε ένας φάρος της καρδιοχειρουργικής, ο Alain Carpentier το 1983 και από τότε τις χρησιμοποιούμε με κάποιες μικρές αλλαγές. Εμφανίζεται λοιπόν τώρα ένας Έλληνας -είμαι πολύ μικρός απέναντι στον Carpentier- με μια ιδέα να βελτιωθούν αυτές οι τεχνικές, γιατί έχουν αρκετούς περιορισμούς, επιτρέπουν διαφοροποίηση από τον κάθε χειρουργό. Δεν είναι στανταρνταρισμένες, με την έννοια ότι κάθε χειρουργός βάζει αλλού το ράμμα και δεν μπορούν να παράξουν το ίδιο αποτέλεσμα. Αυτό, τις κάνει περίπλοκες και δύσκολα τις διδάσκεις σε νέους χειρουργούς με ασταθή αποτελέσματα. Αυτό που εφηύρα εγώ κα Τσαντίλη, είναι 12 τεχνικές που κάνουν τη διαδικασία απλή. Ένα και μόνο ράμμα. Όχι πολλαπλές χορδές, άλλες επιπλέον ιατρικές πράξεις. Όσα περισσότερα ράμματα, τόσο περισσότερο ξένο σώμα μέσα στην καρδιά και αυτό δεν είναι καλό. Έχω βγάλει τεχνικές, οι οποίες είναι τόσο, απλές, που οι περισσότεροι έμπειροι καρδιοχειρουργοί λένε «δεν είναι δυνατόν, πώς δεν το σκεφτήκαμε αυτό»!
Πολλές φορές η απλοποίηση, η αφαίρεση, όχι η πρόσθεση περίπλοκων τεχνικών, αυτό που έκανε ο Michelangelo, deductive method, μπορεί να παράξει πολύ πιο εύκολο και διδακτέο αποτέλεσμα.
Ι.Τ Από όλες τις καινοτόμες εφευρέσεις σας, η επιδιόρθωση μιτροειδούς βαλβίδας με ένα συνεχές ράμμα, είναι αυτή που ξεχωρίζετε;
Θ.Κ. Έχω κάνει πολλές εφευρέσεις. Αυτές οι τεχνικές που εφαρμόζονται μόνο στη μιτροειδή βαλβίδα, είναι οι πιο πρόσφατες με τη μεγαλύτερη απήχηση στον κόσμο. Το highlight. Διότι διασπάρθηκαν σε όλο τον πλανήτη. Οι τεχνικές μου υιοθετούνται από χειρουργούς Αμερικανούς, Άγγλους, Γερμανούς, ακόμη και Κουβανούς, Αυστραλούς, Μαλαισιανούς, Ινδούς, από όλο τον κόσμο. Μάλιστα, σε πρόσφατο πανευρωπαϊκό συνέδριο πριν δύο μήνες, κέρδισε το πρώτο βραβείο η τεχνική μου, που τη χρησιμοποίησε Μαλαισιανός χειρουργός! Ξέρετε τι τιμή είναι αυτή κα Τσαντίλη; Μεγαλύτερη από το να κερδίζεις εσύ ο ίδιος το βραβείο! Οι τεχνικές είναι τόσο απλές και ευνόητες, με χρήση animations, που δεν χρειάζεται να πάω στην Αμερική ή στην Ινδία να τις διδάξω.
Αν μια μέρα, πριν κλείσω τα μάτια μου με ρωτήσει κάποιος: «ποια θεωρείτε ότι ήταν η μεγαλύτερη συνεισφορά σας στην ανθρωπότητα»-διότι όλοι μας έχουμε συνεισφορά στην ανθρωπότητα, ο καθένας με τον τρόπο του- θα πω ότι είναι αυτές οι τεχνικές.
Δεν θα έλεγα ούτε τη βιομιμητική βαλβίδα, ούτε κάποια εργαλεία που έχω φτιάξει για την ενδοσκοπική καρδιοχειρουργική, ούτε τις 200 δημοσιεύσεις μου. Ούτε τα βραβεία που έχω πάρει* Αυτό που σημαίνει πραγματικά κάτι, είναι να δώσεις μια κλινική λύση σε ένα πρόβλημα του ασθενούς. Όπως, για παράδειγμα, είναι το Τεστ Παπανικολάου.
Η συζήτηση μετατοπίζεται στο καινοτόμο έργο του χειρουργού για την ανάπτυξη μιας βιοπροσθετικής βαλβίδας, που μιμείται τις ανθρώπινες βαλβίδες, δίνοντας έμφαση στην προσαρμογή με βάση την ατομική ανατομία του ασθενούς. Σε αντίθεση με τους άλλους τύπους βαλβίδων, οι οποίες είναι προκατασκευασμένες, η έρευνα του Θ. Κωφίδη οδήγησε στη δημιουργία της βιομιμητικής βαλβίδας, μεταξύ άλλων εργαλείων που σχεδίασε για να διευκολύνει τη χειρουργική πρακτική.
Ι.Τ. Πώς ένας πρωτοπόρος καρδιοχειρουργός σχεδιάζει βαλβίδες εξατομικευμένα για κάθε ασθενή;
Θ.Κ. Από τότε που αποφοίτησα από την Ιατρική σχολή του Μονάχου, ασχολούμαι και με την έρευνα. Βεβαίως, είμαι ερευνητής από ιδιότητα. Το επάγγελμά μου είναι όμως καρδιοχειρουργός. Στη δική μου περίπτωση συμβιβάζονται και τα δύο στο ίδιο πρόσωπο. Στην αρχή ασχολήθηκα επί δωδεκαετία με τα βλαστοκύτταρα και το τεχνητό μυοκάρδιο. Εκεί είχα και τις πρώτες μου πατέντες. Έμαθα τι σημαίνει ομάδα ερευνητική, πώς διοικείς μια ερευνητική ομάδα, πώς μπορεί μια ιδέα να εμπορευματοποιηθεί, αλλιώς δεν μπορεί να φτάσει στον ασθενή.
Μετά, τα τελευταία δέκα χρόνια ασχολούμαι με το Med Tech, την ιατρική τεχνολογία, που στη δική μας περίπτωση είναι ιατρικά χειρουργικά εργαλεία, εμφυτεύματα της καρδιάς, βαλβίδες τις οποίες αντικαθιστούμε στις βαλβιδοπάθειες, δακτύλιοι, ειδικά χειρουργικά υλικά και αναλώσιμα κτλ. Αυτός είναι ο τομέας της έρευνάς μου τελευταία. Πειραματίζεσαι, δοκιμάζεις καινούργιες ιδέες. Όλα αυτά ξεκινούν από ελλείψεις που βλέπεις μέσα στο χειρουργείο. Λες, για παράδειγμα, γιατί να ταλαιπωρείται ο ασθενής με αυτού του είδους τη βαλβίδα, γιατί να χρειάζεται να παίρνει τόση ποσότητα αντιπηκτικού, ή γιατί η βαλβίδα να μην αποδίδει άψογα; Λύνει το πρόβλημα επιτόπου, αλλά δεν σημαίνει ότι είναι ιδανική για τους ανθρώπους. Οι βαλβίδες είτε είναι μεταλλικές είτε βιολογικές έχουν τα υπέρ και τα κατά τους και συγκεκριμένο χρόνο ζωής. Δεν θέλω να προεξοφλήσω ότι η δική μας βαλβίδα είναι ιδανική, αλλά σαφώς πιστεύω ότι είναι η επόμενη φάση, η επόμενη γενιά. Είναι πολύ καλύτερη και αποδίδει σαν την πραγματική ανθρώπινη βαλβίδα.
Είναι απλά ό,τι καλύτερο έχουμε. Και πιστέψτε με, τα τελευταία πενήντα χρόνια η αρχή της δομής, κατασκευής και λειτουργίας αυτών των βαλβίδων δεν άλλαξε. Ουσιαστικά, βελτιώθηκαν τα υλικά, η χημική επεξεργασία τους, η απόδοση ως ένα βαθμό, αλλά δεν βελτιώθηκε το ουσιώδες design.
Ι.Τ. Οπότε, συλλάβατε την ιδέα να σχεδιάσετε κάτι νέο, να δημιουργήσετε ένα καινοτόμο προϊόν, ώστε να καλυφθεί αυτή η ανάγκη, να βρεθεί η λύση και να χειρουργείτε με τεράστια επιτυχία.
Θ.Κ. Σκέφτηκα ότι δεν είναι δυνατόν το 2017, όταν ξεκίνησε αυτό το project, να μην μπορούμε με τη σημερινή τεχνολογία, με την AI, την τεχνητή νοημοσύνη, με τις απεικονιστικές μεθόδους που έχουμε, να κατασκευάσουμε μια βαλβίδα που να είναι παρόμοια με την ανθρώπινη φυσική βαλβίδα. Εξ’ ού, λοιπόν, και ο όρος βιομιμητική. Μιμείται την ανατομία και τη λειτουργία της ανθρώπινης βαλβίδας και είναι η πρώτη στον κόσμο που κατασκευάζεται εξατομικευμένα.
Ι.Τ. Πώς βγαίνει ένα τόσο εξειδικευμένο προϊόν στην αγορά;
Θ.Κ. Θέλει χρόνια για να κάνεις το πρωτότυπο και σωστούς συνεργάτες. Η βαλβίδα έχει περάσει τις προδιαγραφές του FDA. Αυτή τη στιγμή μπαίνουμε στην τελευταία προκλινική φάση, που θα πάρει άλλον ένα χρόνο περίπου. Η βαλβίδα μας κατασκευάζεται σε βιομηχανία που έχουμε νοικιάσει στο Irvine της Καλιφόρνια. Οπότε η ομάδα μας, αυτή τη στιγμή που μιλάμε κατευθύνεται εκεί. Η βάση της ομάδας είναι στη Σιγκαπούρη. Διατηρώ εκεί το ερευνητικό εργαστήριο, γιατί αυτές οι δυνατότητες δεν υπάρχουν στην Ελλάδα.
Ι.Τ. Έχετε πει ότι θέλετε η Ελλάδα να προΐσταται, να πρωτοπορεί και όχι να ακολουθεί άλλους. Έχετε ξεκινήσει εδώ με την ομάδα του ΥΓΕΙΑ, να κινείστε προς την κατεύθυνση της καινοτομίας, συνολικά ως Νοσηλευτικό Ίδρυμα, όχι μόνον ατομικά εσείς; Πού μπορούμε να υπερέχουμε ως χώρα; Ποιο μπορεί να είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα;
Θ.Κ. Για να προΐσταται η Ελλάδα και να κλείσει τη διαφορά με τα προηγμένα κέντρα του Εξωτερικού, χρειάζονται διάφοροι πυλώνες να στηθούν. Πάνω σε αυτούς θα στηθεί η πρωτοπορία. Οι πυλώνες δεν είναι ούτε μόνο μια προσωπικότητα, ούτε ένας δεινός καρδιοχειρουργός. Χρειάζεται teamwork, επένδυση από το Ίδρυμα, ειδικοί χώροι, μηχανήματα και ορισμένες κινήσεις που πρέπει να γίνουν. Πώς θα σε γνωρίζουν στο Εξωτερικό, αν δεν είσαι πόλος πρωτοπορίας και εκπαίδευσης άλλων;
Σύμφωνα με το όραμα του κ. Κωφίδη, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να ξεχωρίσει διεθνώς, εφόσον αναπτύξει στρατηγικές που θα στηρίζονται σε συγκεκριμένους πυλώνες:
Ποιότητα, κουλτούρα, καινοτομία, διαφάνεια και αξιοπιστία, εκπαίδευση και τεχνολογία, ιατρικός τουρισμός, μετεγχειρητική αποθεραπεία.
Κλείνουμε τη συνέντευξη παρουσιάζοντας τη διάσταση του πνεύματος και της πολυσχιδούς προσωπικότητας του μεγάλου Έλληνα καρδιοχειρουργού και καθηγητή καρδιολογίας Δρ. Θεόδωρου Κωφίδη.
Ι.Τ. Στην Ελλάδα, η Ιατρική ξεκίνησε από τον Ιπποκράτη. Αισθάνεστε ότι θα είναι εύκολος αυτός ο δρόμος που ανοίγετε τώρα; Έρχεστε με ένα ρεύμα από το εξωτερικό και θέλετε να επανατοποθετήσετε διεθνώς την Ελλάδα στον ιατρικό χάρτη.
Θ.Κ. Κοιτάξτε. Για όλα υπάρχει η κατάλληλη στιγμή. Έχω ακούσει για πολλούς συναδέλφους, οι οποίοι έχουν έρθει από το εξωτερικό, με περγαμηνές, με κάποιες συνήθειες. Και όπως δυστυχώς γνωρίζετε, οι περισσότεροι, τα έχουν μαζέψει και έχουν φύγει πάνω στον χρόνο. Ελπίζω ειλικρινά να μην είμαι εγώ ένας από αυτούς. Θεωρώ ότι δεν θα είμαι, διότι η στήριξη, η ευαισθησία του Ομίλου εδώ είναι απαράμιλλη, αδιαπραγμάτευτη και αμετάκλητη. Αρχικά έχουμε μια πολύ καλή συνεργασία!
Στα 37 χρόνια της πορείας μου πριν επιστρέψω στην Ελλάδα, έχω συλλέξει τέτοιο κύκλο εμπειριών στη ζωή μου, που είμαι έτοιμος. Όταν έχεις κάνει διοίκηση, επί μεγάλη σειρά ετών, καταλαβαίνει κανείς ότι έχεις περάσει πολλές κακουχίες. Βέβαια, δεν θέλω να προβλέψω το μέλλον, όλα μπορούν να συμβούν.
Ι.Τ. Εσείς που θεραπεύετε καρδιοπαθείς καθημερινά, έχετε να δώσετε κάποιες συμβουλές για να μη φτάνουμε σε αυτό το σημείο, στις επεμβάσεις;
Θ.Κ. Αυτό που δεν κάναμε αιώνες, η μεγάλη αλλαγή, η επανάσταση και στην καρδιοχειρουργική και στη θεραπεία της καρδιάς, αλλά και σε όλη την Ιατρική θα είναι η πρόληψη, η σωστή διαπαιδαγώγηση από την παιδική ηλικία.
Η οικογενειακή υπόσταση ενός ατόμου, είναι μετά την υγεία, την ειρήνη, την οικογενειακή αγάπη, ένα τεράστιο αγαθό. Τόσο λοιπόν η πρόληψη της υγείας, όσο και η οικονομική μας εξέλιξη, η οικονομική μας πορεία, δυστυχώς δεν διδάσκονται και δεν προλαμβάνονται. Αυτό θα πρότεινα στις κυβερνήσεις κα Τσαντίλη και εκεί θα εστιάσει η εξέλιξη της ιατρικής. Με την AI, τεχνητή νοημοσύνη, την επιστήμη της μακροζωίας, με σωστή διατροφή, με την κίνηση. Όλα αυτά που συζητάμε αλλά δεν τα κάνουμε.
Ι.Τ. Κύριε καθηγητά, μιλώντας για την εκπαίδευση, για τους δασκάλους στη ζωή, μπορείτε να μας αναφέρετε τα πρότυπά σας; Ένα πρότυπο ψυχής και ένα πρότυπο από την ιατρική.
Θ.Κ. Δύσκολο να απαντήσω αυτή την ερώτηση, διότι ο καθένας μας έχει πολλά πρότυπα. Το πρότυπο για μένα ξεκινά από το ‘’γιατί’’ της ζωής μας. Γιατί υπάρχουν οι ομόκεντρο κύκλοι του Simon Sinek. Έξω είναι το Τι, ο μεσαίος κύκλος είναι το Πώς και στο κέντρο είναι το Γιατί. Σε αυτό το Γιατί επικεντρώνομαι και αυτό το προσδιορίζει και ποιο είναι το ψυχικό πρότυπο. Ο καθείς έχει το δικό του Γιατί. Για πολλούς είναι το χρήμα. Οι περισσότεροι δεν τολμούν καν να το εκφράσουν. Για άλλους η τέχνη κλπ. Για μένα είναι τρία πράγματα: η ελευθερία, η αγιότης και η μεγέθυνση του ψυχικού χώρου.
Τώρα, στον ιατρικό τομέα έχω πολλά πρότυπα. Θεωρώ κα Τσαντίλη, ότι αυτή τη στιγμή, οι δύο μεγαλύτεροι καρδιοχειρουργοί εν ζωή, που τους θεωρώ και ινδάλματά μου, είναι ο Alain Carpentier, που ανέφερα προηγουμένως, και ο Μαgdi Yacoub.
Ι.Τ. Μου είχατε πει ότι δουλέψατε μαζί του;
Θ.Κ. Ναι, αρχικά είχα δουλέψει κάτω από τον Yacoub. Αναγορεύτηκα επίσης Μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Christiaan Barnard του Cape Town. Η επιτυχία είναι κάτι σχετικό, η επιρροή, το impact έχει άλλη βαρύτητα. Επιρροή πραγματική στον πλανήτη είχαν ο Alain Carpentier, ο Norman Shumway από το Stanford University School of Medicine, που έθεσε την επιστημονική βάση για την πρώτη μεταμόσχευση.
Ο Christiaan Barnard, που έκανε την πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς σε άνθρωπο στις 3 Δεκεμβρίου 1967, άνοιξε τον δρόμο για την καρδιομεταμόσχευση και σώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες ζωές στον πλανήτη. Αυτό είναι impact! Ξεφεύγει από την απλή επιτυχία. Αυτοί λοιπόν είναι τα ινδάλματά μου. Προσωπικά, χρησιμοποιώ τη μοντέρνα τεχνολογία, για να προσφέρω εξατομικευμένα στον κάθε ασθενή λύση στο πρόβλημα υγείας του. Θέλω να έχω και εγώ μια ελάχιστη, έστω, προσφορά στον πλανήτη και στην υγεία της καρδιάς.
Ι.Τ. Κλείνοντας, να μας πείτε πώς νιώθετε ως Έλληνας που έζησε στο εξωτερικό;
Θ.Κ. Ο Έλληνας ζητά την περιπέτεια, δεν είναι ήσυχος άνθρωπος, αποσταγματικός. Είμαστε παρορμητικοί. Αναζητούμε το καινούργιο. Εξερευνούσαμε χιλιετηρίδες όλο τον πλανήτη. Είμαστε άνθρωποι που τους αρέσει να βγαίνουν από τη ζώνη άνεσης (comfort zone) να κινούνται, να εξελίσσονται. Λοιπόν, και εγώ Έλληνας είμαι.
* Ο κορυφαίος καρδιοχειρουργός είναι ένα από τα λίγα μέλη της AATS στη ΝΑ Ασία και Ελλάδα. Ο καθηγητής Κωφίδης τιμήθηκε με πολυάριθμα βραβεία από διεθνείς φορείς, όπως η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Μεταμοσχεύσεων Καρδιάς και Πνεύμονας, το Onassis Heart Center, η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία (Life-Time Achievement Award), η SMICTSI (Indian Society for Minimally Invasive Cardiac Surgery). Βραβείο Life-Time – achievement και άλλα.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη στήλη “Ιφιγένεια εν Αθήναις”, στο περιοδικό Infowoman.gr, Ιαν. 2025