Συνέντευξη της Γ.Γ. του Υπουργείου Οικονομικών, Παυλίνα Καρασιώτου, στην αρθρογράφο Ιφιγένεια Τσαντίλη. Αναφέρεται μεταξύ άλλων στη χρηματοδότηση της καινοτομίας στην Υγεία και στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων του δημογραφικού στην Οικονομία.
Στο 9ο Delphi Εconomic Forum των Δελφών (10-13 Απριλίου 2024) συναντηθήκαμε με την Γενική Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Οικονομικών, Παυλίνα Καρασιώτου και μας ανέπτυξε τις θέσεις της για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας στην Υγεία, που ήταν και το θέμα της ομιλίας της. Αναφερθήκαμε, μεταξύ άλλων, και στους νέους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες, στις μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό, αλλά και στο φλέγον δημογραφικό πρόβλημα στη χώρα μας.
Η κα Καρασιώτου συμμετείχε σε δυο panels. Το πρώτο ήταν την Παρασκευή 12 Απριλίου 2024 στις 9.30 με θέμα «Developing Collaborative Strategies to Foster a Sustainable Environment for Pharmaceutical Innovation» και το δεύτερο στις 14.10 – 14.55 με θέμα: «From Budgets to Breakthroughs: Crafting a Healthier Economic Future».
Βρίσκεται σε αυτή τη θέση στο Υπουργείο Οικονομικών από τον Ιούλιο του 2023. Επίσης, είναι Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους. Είναι Οικονομολόγος με διδακτορικό στα Οικονομικά της Εργασίας.
Ι.Τ : Το φετινό θέμα του Forum ήταν η Mεγάλη Μετάβαση. Σε μια εποχή που όλα αναδιαμορφώνονται, εσείς από τη θέση σας ως Γ.Γ. στο Υπουργείο Οικονομικών, αναφερθήκατε στην καινοτομία. Μιλήστε μας συγκεκριμένα για την εισήγησή σας στο panel.
Π.Κ: Στο Forum μιλήσαμε για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας. Αυτό που έχουμε μπροστά μας, η καινοτομία, οι αλλαγές στην επιστήμη, μας οδηγούν σε ένα καινούργιο περιβάλλον. Καλύτερα φάρμακα, περισσότερα φάρμακα, που απευθύνονται σε πολύ πιο στοχευμένες ομάδες- δεν είναι μια γενική αντιβίωση. Όλο αυτό δημιουργεί σειρά προκλήσεων που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
Ι.Τ: Αναφέρεστε σε εξατομίκευση στη θεραπεία
Π.Κ: Ακριβώς. Και εξατομίκευση της θεραπείας και εξατομίκευση της εξέτασης. Αυτό μπορεί να εκτοξεύσει το κόστος πάρα πολύ.
Στη φωτογραφία η γράφουσα με την ΓΓ. Υπουργείου Οικονομικών, Παυλίνα Καρασιώτου
Ι.Τ: Πιο συγκεκριμένα, τι επιπτώσεις θα έχει αυτό στη χρηματοδότηση των καινοτόμων φαρμάκων;
Π.Κ: Για μας, η καινοτομία θα πάει προς το να έχουμε περισσότερα σε αριθμό αλλά και πιο εξατομικευμένα φάρμακα, δηλαδή θα μπορούμε να εντοπίζουμε όλο και περισσότερες νόσους και να αναπτύσσουμε φάρμακα που θα στοχεύουν λιγότερους ανθρώπους. Δική μας δουλειά είναι να φροντίσουμε για την πρόσβαση των ασθενών σε κατάλληλες θεραπείες, αλλά ταυτόχρονα αυτό να γίνει χωρίς να οδηγηθούμε σε εκτόξευση δαπανών. Χρειάζεται έλεγχο του κόστους μαζί με την πρόσβαση στο φάρμακο.
Επίσης, θα μπορούσε να σημαίνει ότι υπάρχουσες πολιτικές τιμολόγησης και χρηματοοικονομικά εργαλεία ίσως αποδειχτούν λιγότερο ή περισσότερο ανεπαρκή σε αυτή τη νέα εποχή, άρα θα πρέπει να βρούμε άλλους τρόπους προσέγγισης και αντιμετώπισης της δαπάνης.
Ι.Τ: Ποιο είναι το κόστος στην παραγωγή καινοτόμων προϊόντων, συγκεκριμένα των νέων φαρμάκων;
Π.Κ: Το κόστος του φαρμάκου δεν είναι μόνο η τιμή του, πόσο πληρώνουμε το φάρμακο και τι μας κόστισε για να το αναπτύξουμε. Είναι και το κόστος της ασθένειας, οι μέρες νοσηλείας, αλλά και το κόστος για τον φροντιστή του ασθενούς, τυχόν τα επιδόματα που χορηγούνται, οι χαμένες ώρες εργασίας κτλ., όλα αυτά πρέπει να συνυπολογίζονται στις αποφάσεις για τη χρηματοδότηση.
Ι.Τ.: Συζητήσατε για την καινοτομία και τις προκλήσεις που φέρνει στο χρηματοοικονομικό σύστημα, αλλάζει ακόμα περισσότερο τα δεδομένα. Εσείς πώς το αντιμετωπίζετε αυτό;
Π.Κ: Αυτό που χρειάζεται είναι να δώσουμε πάρα πολύ μεγάλη έμφαση στα δεδομένα (data). Η πολιτεία έχει πλούσιες πηγές πληροφόρησης και αρχεία ασθενών, ασφαλισμένων και χρειάζεται να δούμε πώς μπορούμε όλα αυτά να τα αξιοποιήσουμε, επ´ ωφελεία του ασθενούς, χωρίς βέβαια να κάνουμε έκπτωση στα δικαιώματα του, να σεβαστούμε τα προσωπικά του δεδομένα. Αν δεν έχουμε την πραγματική εικόνα του τι χρειαζόμαστε και πόσο αυτό κοστίζει δεν μπορούμε να κάνουμε πολιτική.
Ι.Τ.: Εννοείτε να έχετε πρόσβαση, ώστε να χρησιμοποιηθούν για επιστημονικούς σκοπούς.
Π.Κ: Ακριβώς. Ισότιμη πρόσβαση στην καινοτομία απαιτεί ανοιχτό και συνεχή διάλογο μεταξύ κυβέρνησης, βιομηχανίας και των συλλόγων ασθενών.
Ως πρώτο βήμα πρέπει να θέσουμε κατάλληλους μηχανισμούς για να μοιραζόμασστε πληροφορίες και στοιχεία σε πραγματικό χρόνο, που χρειαζόμαστε για να αναπτύξουμε τεκμηριωμένες πολιτικές.
Όλοι γνωρίζουμε ότι οι πόροι είναι περιορισμένοι και πρέπει να δεσμευτούμε σε ειλικρινή διάλογο και όπως ανέφερε ο Υπουργός Υγείας, είμαστε σε διαδικασία του να έχουμε εσωτερικό διάλογο μεταξύ συναρμόδιων Υπουργείων. Είμαστε επίσης ανοιχτοί στη βιομηχανία και στις ανάγκες των ασθενών.
Ι.Τ: Τι καινούργιο φέρνουν στη διαχείριση των οικονομικών της χώρας, οι νέοι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες, περιλαμβανομένης και της χρηματοδότησης της Υγείας ;
Π.Κ: Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες οι οποίοι συμφωνήθηκαν μεταξύ των κρατών – μελών της Ευρωζώνης και θα ξεκινήσουν να εφαρμόζονται από το 2025, δημιουργούν νέα δεδομένα και προκλήσεις για όλους εμάς που ασχολούμαστε με τα οικονομικά του κράτους. Προσπαθώντας να τους προσεγγίσω με απλούς όρους για να γίνουν κατανοητοί από το ευρύ κοινό, θα έλεγα ότι οι χώρες πλέον θα πρέπει να ελέγχουν τις δαπάνες τους με τέτοιο τρόπο ώστε στις «καλές» οικονομικά εποχές της ανάπτυξης να δημιουργείται δημοσιονομικός χώρος, έτσι ώστε στις εποχές της ύφεσης να μη χρειάζεται να υπάρχει βίαιη και πολύ μεγάλη δημοσιονομική προσαρμογή. Αυτό σημαίνει καλό σχεδιασμό των δαπανών και συνετή διαχείριση σε μέσο-μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Όσον αφορά στις δαπάνες υγείας και εκεί προβλέπεται μια λελογισμένη αύξηση ανάλογα με τους ρυθμούς ανάπτυξης κάθε χρονιάς, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει μια μεγάλη προσπάθεια εξορθολογισμού ώστε να γίνεται σωστή χρήση των διαθέσιμων πόρων προς όφελος των ασθενών.
Ι.Τ: Από τη θέση της Γενικής Γραμματέως Κοινωνικής Ασφάλισης στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, είχατε ενεργό συμμετοχή στις μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν στο συνταξιοδοτικό και ασφαλιστικό πλαίσιο, με πιο εμβληματική τη μεταρρύθμιση στην επικουρική σύνταξη νέων. Μιλήστε μας για αυτό .
Π.Κ: Το 2021-2022 ξεκίνησε να εφαρμόζεται μια εξαιρετικά σημαντική μεταρρύθμιση στη χώρα, η οποία θα ευνοήσει τις επόμενες γενιές. Μιλάμε για το ΤΕΚΑ, το νέο ταμείο επικουρικής κεφαλαιοποιητικής ασφάλισης. Είχα την τιμή και τη χαρά να συμμετέχω και στο σχεδιασμό και στην πρώτη φάση της υλοποίησης. Στόχος όλων όσοι συμμετείχαμε ήταν να διασφαλίσουμε ότι το νέο σύστημα θα έχει γερές βάσεις για να υπηρετήσει πρωτίστως το συμφέρον των μελλοντικών γενεών.
Τo TEKA είναι ένα νέο δημόσιο ασφαλιστικό ταμείο στο οποίο υπάγονται πλέον υποχρεωτικά οι νέοι οι οποίοι γεννήθηκαν μετά την 1.1.2004 και όσοι πιάνουν για πρώτη φορά δουλειά μετά την 1.1.2022 και έχουν υποχρέωση υπαγωγής στην επικουρική ασφάλιση (δηλαδή όλοι οι μισθωτοί και κάποιες κατηγορίες ελεύθερων επαγγελματιών). Η διαφορά με τη μέχρι σήμερα επικουρική ασφάλιση στην οποία υπαγόμαστε εμείς οι μεγαλύτεροι, είναι ότι η σύνταξη της νέας γενιάς θα υπολογιστεί βάσει των εισφορών που οι ίδιοι έχουν καταβάλει για τον εαυτό τους. Ο κάθε νέος «χτίζει» το μελλοντικό συνταξιοδοτικό του κεφάλαιο: οι εισφορές του επενδύονται από το Ταμείο, ενώ ταυτόχρονα το κεφάλαιό του είναι εγγυημένο από το Κράτος.
Με το ΤΕΚΑ, στην ουσία θωρακίζουμε τις επικουρικές συντάξεις της επόμενης γενιάς και φέρνουμε τη δομή του συνταξιοδοτικού μας συστήματος πιο κοντά στα συστήματα προηγμένων ευρωπαϊκών κρατών, όπως η Σουηδία και η Δανία.
Ι.Τ.: Η Ελλάδα είναι από τις πιο γερασμένες χώρες στην Ευρώπη. Η γήρανση του πληθυσμού έχει επιπτώσεις στην οικονομία, γιατί συνδέεται με την αγορά εργασίας, το συνταξιοδοτικό και τον τομέα της Υγείας, τα φάρμακα και τις νοσηλείες, μεταξύ άλλων. Ποιες είναι οι προκλήσεις που φέρνει στην οικονομία το δημογραφικό πρόβλημα και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε;
Π.Κ.: Η γήρανση του πληθυσμού και η υπογεννητικότητα είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος και πρέπει να τονίσουμε ότι δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Στο σύνολό τους, στις ευρωπαϊκές χώρες αντιστοιχούν πολύ λιγότερα από 2 παιδιά ανά γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας, με υψηλότερη τη Γαλλία να είναι στο 1,79 και χαμηλότερη τη Μάλτα στο 1,08, ενώ η Ελλάδα είναι στο 1,32. Το φαινόμενο είναι πολυπαραγοντικό και εξαιρετικά σύνθετο, καθώς οι αποφάσεις των ανθρώπων να αποκτήσουν παιδιά επηρεάζονται από κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτισμικούς παράγοντες.
Η ερώτηση που μου κάνετε έχει στην ουσία δύο υπο-ερωτήματα. Αφενός, τι μπορούμε να κάνουμε για το ίδιο το φαινόμενο της υπογεννητικότητας, αφετέρου πώς θα αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις της γήρανσης. Ως προς το πρώτο, η κυβέρνηση εφαρμόζει μια συνεκτική οικογενειακή πολιτική ώστε να βοηθήσει τους νέους ανθρώπους στην προσπάθειά τους να κάνουν παιδιά. Θα αναφερθώ πολύ συνοπτικά στο επίδομα γέννησης που δίνεται για κάθε παιδί και πρόσφατα αυξήθηκε το ποσό του, στην καθιέρωση για πρώτη φορά επιδοτούμενης άδειας μητρότητας για ελεύθερες επαγγελματίες και αγρότισσες, το πρόγραμμα «Σπίτι μου», στην αύξηση του αφορολόγητου για κάθε παιδί, αλλά και γενικότερες πολιτικές όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού. Η προσπάθεια για ενίσχυση των νέων ζευγαριών στη δημιουργία οικογένειας είναι συνεχής.
Στο ζήτημα της αντιμετώπισης των οικονομικών επιπτώσεων της γήρανσης, το ΤΕΚΑ που ανέφερα παραπάνω είναι μια σημαντική δράση, καθώς στην ουσία «απελευθερώνει» τις μελλοντικές επικουρικές συντάξεις από τη σχέση ασφαλισμένων/ συνταξιούχων. Πέρα όμως από αυτό, ήδη μας απασχολούν, και στο άμεσο μέλλον θα μας απασχολήσουν ακόμα περισσότερο θέματα, όπως αυτό της μακροχρόνιας φροντίδας των ηλικιωμένων και της ενεργού γήρανσης του πληθυσμού, ώστε η αύξηση του προσδόκιμου ζωής να συνοδεύεται και από βελτίωση της ποιότητας ζωής. Όλα αυτά θέτουν προκλήσεις και στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών, καθώς πρέπει σταθερά να είμαστε στοχοπροσηλωμένοι στη βέλτιστη χρήση και κατανομή των διαθέσιμων πόρων.
Ι.Τ: Είστε μια γυναίκα σε χώρο τεχνοκρατικό. Ποια είναι η εμπειρία σας μέχρι σήμερα, δεδομένου ότι είστε στέλεχος του δημόσιου τομέα από το 2005 και υπηρετήσατε στο Υπουργείο Οικονομικών στο Γενικό Λογιστήριο από το 2009;
Π.Κ: Η θέση της Γενικής Γραμματέως βρίσκεται ανάμεσα στη διοίκηση και την πολιτική ηγεσία, δηλαδή είναι ταυτόχρονα μια πολιτική αλλά και τεχνοκρατική θέση. Θεωρώ οτι είναι μια καθημερινή μάχη ισορροπίας με απώτερο στόχο την υπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος.
Και φυσικά, για όλες εμάς που έχουμε και οικογένειες, οι μάχες και η προσπάθεια εξισορρόπησης συνεχίζονται και στο σπίτι… Εγώ είμαι μητέρα δύο έφηβων κοριτσιών και ταυτόχρονα εργάζομαι πολλά χρόνια σε πολύ απαιτητικές θέσεις. Οι κόρες μου, θέλω να πιστεύω ότι έμαθαν από νωρίς να είναι ανεξάρτητες και αυτάρκεις σε μεγάλο βαθμό. Αλλά ξέρουν ότι είμαστε και εμείς οι γονείς δίπλα τους σε ό,τι χρειαστούν. Και τελικά πιστεύω, όσο και αν ακούγεται συνηθισμένο, ότι πάντα βρίσκουμε χρόνο για τα σημαντικά πράγματα και για όσα μας ικανοποιούν. Και εμένα με ικανοποιεί και η δουλειά μου, αλλά και το να είμαι με τα παιδιά μου.
Να τονίσω επίσης, ότι σε αντίστοιχες θέσεις Γενικών Γραμματέων βρίσκονται αρκετές γυναίκες, οι περισσότερες εκ των οποίων έχουν και οικογένεια και άλλες υποχρεώσεις, καταφέρνοντας τελικά πολλά σημαντικά πράγματα στη ζωή τους.
Ι.Τ: Συμμετέχετε πρώτη φορά στο Forum των Δελφών;
Π.Κ.: Ως ομιλήτρια ναι, είναι η πρώτη φορά. Έρχομαι όμως πολλά χρόνια. Πάντα έχει παρά πολλούς σημαντικούς ομιλητές και οι θεματικές εμπλουτίζονται χρόνο με το χρόνο. Είναι ορόσημο για τον πολιτικό και κοινωνικό διάλογο. Ακούγονται πράγματα από ανθρώπους που γνωρίζουν και βγαίνει σωρευμένη γνώση για το μέλλον.
Ι.Τ.: Είμαστε σε έναν αρχαίο τόπο εδώ, είναι πολύ μεγάλη η δυναμική των Δελφών, ενεργειακά, με αυτό τον τρόπο ίσως ξαναφέρουμε το κέντρο της Γης εδώ και στον 21ο αιώνα. Σας ευχαριστώ πολύ, καλή συνέχεια στο έργο σας.
Π.Κ.: Κι εγώ σας ευχαριστώ. Καλό Πάσχα!
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη στήλη “Ιφιγένεια εν Αθήναις” στο Infowoman στις 2 Μαΐου 2024